पावसाळा सुरू झाल्यामुळे हिपॅटायटीस ए सह विविध संसर्गजन्य आजारांमध्ये वाढ होत आहे. पुण्यात सध्या हेपेटायटीस ए च्या रुग्णांमध्ये वाढ होत आहे. त्यामुळे आरोग्य अधिकाऱ्यांमध्ये चिंतेचे वातावरण आहे.
जागतिक आरोग्य संघटना (डब्ल्यूएचओ) २०२४ च्या जागतिक हिपॅटायटीस अहवालानुसार, विषाणूजन्य हिपॅटायटीसमुळे मृत्यू झालेल्यांची संख्या सतत वाढत आहे. हे जागतिक स्तरावर मृत्यूचे दुसरे प्रमुख संसर्गजन्य कारण आहे. दर वर्षी १.३ दशलक्ष मृत्यू क्षयरोगाप्रकारेच या आजारामध्येही होत आहेत.
२८ जुलै हा जागतिक हिपॅटायटीस दिवस म्हणून साजरा केला जातो. या निम्मिताने पुण्यातील एमडी बालरोग आणि लस तज्ञ डॉ जगदीश ढेकणे म्हणाले, उपचार करण्यापेक्षा प्रतिबंध हे कधीही चांगले आहे आणि हिपॅटायटीस ए पासून संरक्षण करण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग म्हणजे लसीकरण आहे.
हिपॅटायटीस ए लस ही एक सुरक्षित आणि अत्यंत प्रभावी उपाय आहे जी विषाणूविरूद्ध दीर्घकालीन प्रतिकारशक्ती प्रदान करते. अनेक डोसची आवश्यकता असलेल्या अनेक लसींच्या विपरीत, हिपॅटायटीस ए साठी एकल-शॉट लस उपलब्ध आहे, ज्यामुळे ती एक सोयीस्कर आणि त्रास-मुक्त पर्याय बनते.
ही लस शरीराच्या रोगप्रतिकारक शक्तीला विषाणूविरूद्ध प्रतिपिंड तयार करण्यासाठी काम करते, त्यामुळे भविष्यात एचएव्हीच्या संपर्कात आल्यास संरक्षण मिळते.
हिपॅटायटीस ए हा प्रामुख्याने दूषित अन्न किंवा पाण्याच्या सेवनाने पसरतो. पावसाळ्यात, दूषित होण्याचा धोका वाढतो कारण मुसळधार पावसामुळे अनेकदा पाणी साचते आणि सांडपाणी पिण्याच्या पाण्याच्या पुरवठ्यात मिसळते.
यामुळे हिपॅटायटीस ए विषाणूच्या वाढीसाठी एक सुपीक वातावरण तयार होते, ज्यामुळे उद्रेक होण्याची शक्यता वाढते. हिपॅटायटीस ए च्या लक्षणांमध्ये ताप, थकवा, मळमळ, ओटीपोटात अस्वस्थता आणि कावीळ यांचा समावेश होतो. हा रोग सामान्यत: स्वयं-मर्यादित असला तरी, गंभीर प्रकरणांमुळे दीर्घ आजार आणि यकृताची गुंतागुंत होऊ शकते.
आरोग्य अधिकारी प्रतिबंधात्मक उपायांच्या महत्त्वावर भर देतात, विशेषत: वसतिगृहातील रहिवासी आणि वारंवार जेवण करणाऱ्यांसाठी ज्यांना जास्त धोका असतो.
यामध्ये फक्त फिल्टर केलेले किंवा उकळलेले पाणी पिणे, नियमितपणे हात धुणे यासारख्या स्वच्छतेच्या चांगल्या पद्धती राखणे आणि स्वच्छता मानकांवर शंकास्पद असलेल्या रस्त्यावरील खाद्यपदार्थ टाळणे यांचा समावेश होतो.
याव्यतिरिक्त, हिपॅटायटीस ए विरूद्ध लसीकरणाच्या महत्त्वावर जोर दिला जात आहे, कारण ही लस विषाणूपासून दीर्घकालीन संरक्षण प्रदान करते. प्रत्येक मुलाला ही लस १२ महिन्यांत घेण्याची शिफारस केली जाते. जर त्यांच्या मुलास ती मिळाली नसेल तर पालकांना त्यांच्या बालरोगतज्ञांशी कॅच-अप लसीकरणाबद्दल चर्चा करण्यास प्रोत्साहित केले जाते.
माहिती देऊन आणि योग्य खबरदारी घेतल्याने, लोक हेपेटायटीस ए द्वारे उद्भवलेल्या आरोग्य धोक्यांपासून स्वतःचे आणि त्यांच्या कुटुंबियांचे संरक्षण करू शकतात.
